TEHLİKELİ MADDELERİN SINIFLANDIRILMASI

Tehlikeli ve denizi kirletme riski olan maddelerin denizde taşıma yapan gemiler tarafından taşınması International Convention for the Safety of the Life at Sea (SOLAS) ve International Convention for the Prevention of pollution from Ships (MARPOL) tarafından düzenlenmektedir.
 
SOLAS ve MARPOL’un ilgili bölümlerinde International Maritime Dangerous Goods (IMDG) Code (Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği) gerekli düzenlemeler detaylı bir şekilde açıklanmış ve bu maddelerin deniz yoluyla taşınması konusunda kanun hükmünü almışlardır. 1 Ocak 2004 itibariyle IMDG Code zorunlu hale getirilmiştir.
 
Tüm taşıma tipleri için (deniz, hava, tren, kara ve iç su yollarıyla taşıma) tehlikeli maddelerin sınıflandırılması ve risk tanımları da UNITED NATIONS Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods (UN) tarafından yapılmaktadır.
 
Bu düzenlemeler dahilinde tanımlanan tehlikeli madde sınıflandırmaları aşağıdaki gibidir

Sınıf 1:Patlayıcılar
 

 Sınıf 1.1: Kitle Halinde ve Birden Patlayanlar
Kütlesel bir patlamaya neden olabilecek patlayıcıları içerebilir. Bir patlama anında neredeyse bütün yükleri etkiler.

 

 Sınıf 1.2: Parça Fırlatan Fakat Kitle Halinde Patlamayanlar
Parça fırlatama riski olan ama kitlesel bir patlamaya sebep olmayacak patlayıcıları içerir.

 

 Sınıf 1.3: Alevli Patlayanlar
Yangın çıkarma tehlikesi olan ,patlama şiddeti hafif, az da olsa parça fırlatma tehlikesi mevcut, fakat kitle halinde patlamaya sebep olmayacak patlayıcıları içerir.

 

 Sınıf 1.4: Düşük Zarar Veren Patlayıcılar
Hafif patlama riski olan, etkileri bulunduğu kabı aşmayacak ,dışarıda bir patlamaya veya yangına sebebiyet vermeyecek patlayıcıları içerir..

 

 Sınıf 1.5: Patlaması Zor Fakat Kitle Halinde Patlayabilenler
Kitle halinde patlayabilecek ama çok zor patlayan hassasiyeti çok düşük patlayıcıları içerir.

 

 Sınıf 1.6: Patlaması Zor ve Kitle Halinde Patlama Tehlikesi Olmayanlar
Hem çok zor patlayabilecek,hassasiyeti çok düşük olan ve aynı zamanda kitle halinde patlama tehlikesi olmayan patlayıcıları içerir..

Sınıf 2 :Gazlar

 Sınıf 2.1: Yanıcı Gazlar
454 kg (1001 lbs) olan ve at 20°C (68°F) altında gaz halinde bulunan maddelerdir. Bu maddelerin basınçları 101.3 kPa (14.7 psi) dir ve bu basınç altında kaynama noktaları 20°C (68°F) veya altıdır. 101.3 kPa (14.7 psi) basınçta ve hava karışımları altında parlayıcıdırlar. Veya alt limit gözetilmeksizin en az hava karışımında ve 101.3 kPa (14.7 psi) basınçta yanıcıdırlar


  Sınıf 2.2: Yanıcı ve Zehirli Olmayan Gazlar
Bu sınıfta basınçlı gazlar, sıvılaştırlmış gazlar, basınçlı kryojenik gazlar bulunan sıkıştırlmış gazlar ve okside edici gazlar bulunmaktadır. Yanıcı ve zehirli olmayan gazlar 20°C (68°F) sıcaklıkta 280 kPa (40.6 psia) basınç muhteviyatı olan 2.1 ve 2.3 sınıfına dahil olmayan gazlardır.

  Sınıf 2.3: Zehirli Gazlar
İnsan sağlığına zararlı olduğu bilinen ve taşıma sırasında sağlık tehlikesi yaratan
Zehirli gazlar 20°C ve altı sıcaklıkta, 101.3 kPa basınçta bulunan (bu basınç altında kaynama noktaları 20°C veya altı olan) İnsan sağlığına zararları kesin olarak kanıtlanmış olmasa da, hayvanlar üzerinde yapılan testlerde LC50 değeri 5000 ml/m3 üzerinde olan maddelerdir

Sınıf 3 :Yanıcı Sıvılar

  Yanıcı sıvılar parlama derecesi 60.5°C (141°F) den fazla olmayan, yada sıvı halde olup taşıma için ısıtılmış halde bulundurulan ve parlama derecesi 37.8°C (100°F) ve üzeri olan maddelerdir.
 
Sınıf 4 :Yanıcı Katılar
 

 Sınıf 4.1: Yanıcı Katılar

Alevlenebilir katılar, çabuk tutuşabilir katılar ve sürtünmeden dolayı yangına neden olabilen katılardır kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ısısı sabit olmayan, oksijen (hava) katılımı olmadan da güçlü ekzotermik bozunmaya girme eğilimindedir.
Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar ; patlayıcı özelliklerini azaltmak için su veya alkol ile ıslatılmış veya diğer maddelerle seyreltilmiş maddelerdir.Polimerleştirici maddeler, stabilizasyon olmadan, güçlü ekzotermik tepkimeye girerek, daha büyük moleküller oluşumuna yol açmaya veya taşımada karşılaşılan normal koşullarda polimer oluşumuna yol açmaya yatkın maddelerdir.
Sınıf 1’e dahil olan fakat etkinliği alınmış patlayıcılar veya üretici tarafından özellikle bu sınıfa dahil edilmiş maddelerdir.

 

 Sınıf 4.2: Kendiliğinden Yanabilen Katılar
Kendiliğinden ısınan maddeler ve nesneler, karışımlar ve çözeltiler dâhil olmak üzere, hava ile temas ettiğinde hiçbir enerji kaynağı olmadan ısınmaya yatkın maddelerdir. Bu maddeler, yalnızca büyük miktarlarda (kilogram olarak) ve uzun bir süre sonunda (saatler veya günler) tutuşur.

 

 Sınıf 4.3: Suyla Temas Ettiğinde Tehlike Arz Edenler
Su ile reaksiyona girerek, hava ile patlayıcı karışımlar oluşturmaya yatkın alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeleri ve benzer maddeleri içeren nesneleri kapsar.

Sınıf 5 : Oksitleyici Maddeler ve Organik Peroksitler
 

 Sınıf 5.1: Oksitleyici Ajanlar
Kendileri yanıcı olsa da olmasa da, genellikle oksijen vererek başka malzemelerin yanmasına neden olan veya buna katkıda bulunan maddeleri kapsar. Bu tür maddeler, bir nesne içeriğinde bulunuyor olabilirler.

 

 Sınıf 5.2: Organik Peroksitler

Organik peroksitler, iki değerlikli -O-O- yapısını içeren organik maddelerdir ve tek veya her iki hidrojen atomunun organik radikallerle yer değiştirmiş olduğu hidrojen peroksit türevleri olarak düşünülebilir. Bu sınıf maddeleri Isı kontrolü gerektiren ve ısı kontrolü gerektirmeyen maddeler olarak iki alt sınıfa ayrılır.

Sınıf 6:Toksik ve Mikrop Bulaştırıcı Maddeler
 

 Sınıf 6.1: Toksik (Zehirli) Maddeler
Bu maddeler; yutulduğunda, solunduğunda veya deriyle temasta ölüme veya ciddi yaralanmaya yol açan veya insan sağlığına zarar verebilen maddelerdir.

 

 Sınıf 6.2: Mikrop Bulaştırıcı Maddeler
Sınıf 6.2 başlığı bulaşıcı maddeleri kapsar. IMDG code amaçları bakımından , bulaşıcı maddeler, patojen içerdiği bilinen ve içermesi beklenen maddelerdir. Patojenler, insanlarda ve hayvanlarda hastalığa neden olabilecek mikroorganizmalar (bakteriler, virüsler, riketsiya, parazitler, mantar dâhil) ve prionlar gibi diğer ajanlar olarak tanımlanır.

 

Sınıf 7: Radyoaktif Maddeler

Radyoaktif
Radyoaktif malzeme, IMDG code 2.2.7.2.2.1 ila 2.2.7.2.2.6.'da belirtilen değerleri sevkiyatta hem aktivite konsantrasyonu hem de toplam aktivite olarak aşan radyonüklidleri içeren herhangi bir malzeme anlamına gelir.

Sınıf 8: Aşındırıcı (Korozif) Maddeler
 

 Korozif
Aşındırıcı maddeler, kimyasal etkiyle cilde geri dönüşü olmayan bir hasara neden olacak ya da sızıntı durumunda diğer mallara veya taşıma araçlarına maddi olarak zarar verecek veya hatta tahrip edecek maddelerdir. Ayrıcı bu sınıf yalnızca suyun varlığında aşındırıcı sıvı oluşturan veya havanın doğal neminin varlığında aşındırıcı buhar veya sis üreten diğer maddeleri de kapsar.

Sınıf 9: Diğer Tehlikeli Maddeler

 Diğer Tehlikeli Maddeler
 
Taşıma sırasında tehlike arzeden ama tanımlı sınıflardan herhangi birine uymayan maddeler bu sınıfa girer. Bu sınıfta aşağıdaki maddeler yer alır:
 
İnce toz şeklinde solunduğunda sağlığı tehlikeye sokabilen maddeler; Yangın durumunda dioksinler oluşturabilen maddeler ve nesneler, Alevlenebilir buhar yayan maddeler, Kapasitörler, Lityum bataryalar, Can kurtarıcı aletler, Çevreye zararlı maddeler, deniz kirleticiler, Yüksek sıcaklıklı maddeler, Başka bir sınıftaki tanımlara uymayan ama taşıma sırasında tehlike arz eden diğer maddeler ve nesneler.